Tijdens het leven van Jezus op aarde botste hij voortdurend met de bestaande orde; de farizeeën en schriftgeleerden uit die tijd. Deze mannen kenden en bestudeerden de alles wat tot dan toe opgeschreven was door Mozes en de profeten – wat wij nu het oude testament noemen in de bijbel. In Lukas 5:33-39 staat een voorbeeld van zo’n botsing:
33 En zij (de farizeeën) zeiden tegen Hem: Waarom vasten de discipelen van Johannes dikwijls en doen zij gebeden, en evenzo ook de discipelen van de Farizeeën, maar die van U eten en drinken?
34 Maar Hij (Jezus) zei tegen hen: Kunt u de bruiloftsgasten laten vasten, terwijl de Bruidegom bij hen is?
35 De dagen zullen echter komen, wanneer de Bruidegom van hen weggenomen zal zijn; dan, in die dagen, zullen zij vasten.
36 Hij sprak ook tot hen een gelijkenis: Niemand zet een lap van een nieuw bovenkleed op een oud bovenkleed; anders zal de nieuwe lap het oude bovenkleed doen scheuren, en de lap van het nieuwe zal niet passen bij het oude.
37 En niemand doet nieuwe wijn in oude leren zakken; anders zal de nieuwe wijn de zakken doen barsten en de wijn zelf zal eruit stromen en de zakken zullen verloren gaan.
38 Maar nieuwe wijn moet men in nieuwe zakken doen en beide blijven ze behouden.
39 En niemand die oude wijn drinkt, wil meteen nieuwe, want hij zegt: De oude is beter.
Ditzelfde verhaal kun je ook lezen in Matthëus 9 en Marcus 2.
Wat is de context van dit verhaal? Vlak voor dit gesprek met de farizeeën had Jezus een verlamde man zijn zonden vergeven en genezen. De farizeeën waren hier boos over geworden omdat alleen God zonden kan vergeven. Ze zagen niet dat Jezus door God was gezonden en de beloofde Messias was die zou komen. In het hele oude testament – die ze zo ongeveer uit hun hoofd kenden! – staan verwijzingen naar de Messias die zou komen, maar ze zagen niet dat Jezus het was. Jezus volgde niet de religieuze wetten en tradities, maar deed alles anders en bracht Leven.
Waarom vertelde Jezus als reactie hierop het verhaal over de wijnzakken en de nieuwe wijn? Een wijnzak in die tijd was gemaakt van een geitenvel (zie plaatje). Deze is eerst flexibel en soepel. Na verloop van tijd wordt de zak harder en minder flexibel en is de rek eruit. Jonge wijn gaat nadat het in de zak is gedaan door met fermenteren. Daardoor komt er koolstofdioxide vrij en zet de zak uit. Een oude zak die niet meer elastisch is kan dan scheuren en dan gaan zowel de zak als de wijn verloren.
De nieuwe wijn zijn de dingen die Jezus deed en vertelde aan de mensen. Jezus kwam om als Koning zijn Koninkrijk en het Nieuwe Verbond te brengen. De farizeeën konden dat niet zien door hun religieuze mindset. Zij waren oude wijnzakken die geen nieuwe wijn konden of wilden bevatten. Oude wijnzakken staan dus voor het oude, traditionele en religieuze denken. Dit vinden we terug in vers 39 waar staat dat wie oude wijn drinkt, niet meteen nieuwe wil omdat hij de oude beter vindt. Je kunt daar dus in vast zitten.
Wat betekent dit nu voor ons? Ben je of een oude of een nieuwe wijnzak en kun je hier niets aan doen? Om dat te begrijpen moeten we naar de oorspronkelijke Griekse tekst kijken. In vers 37 staat twee keer het woord ‘nieuw’. Maar in het Grieks staan daar twee verschillende woorden. Als het gaat over nieuwe wijn, staat er het woord ‘neos’. Dat betekent: nieuw in de zin van tijd (net gemaakt), dus jonge wijn. Als er staat nieuwe zakken, staat er in het Grieks het woord ‘kainos’. Dat betekent ook nieuw, maar dan in de betekenis van kwaliteit (vernieuwd, hersteld). Het betekent ook nieuw in de zin van innovatie of beter dan voorheen.
Een oude wijnzak kan dus worden hersteld en vernieuwd. Hoe gaat dat in z’n werk? Als een wijnzak in die tijd oud en hard geworden was, werd hij eerst grondig gewassen in water. Op deze manier werd het leer van het geitenvel weer schoongemaakt van alle vuil en wijnrestjes. Daarna werd het leer verschillende malen stevig ingewreven met olie net zolang totdat de zak weer soepel en flexibel was.
Ben jij een oude of een nieuwe zak? In de brief aan de Romeinen staat in hoofdstuk 12 vers 2 dat we als mensen ons denken voortdurend moeten vernieuwen (dit komt van hetzelfde woord ‘kainos’). Dit is een doorlopend proces en niet een eenmalig iets. Het kan moeilijk zijn om je te realiseren dat je vast zit in een oude mindset en denkpatronen.
Hoe word je weer een herstelde zak die nieuwe wijn van God kan bevatten? Door onderdompeling in water en te worden ingewreven met olie. Het water staat hierbij symbool voor het Woord van God dat we vinden in de bijbel. In de brief van Paulus aan de gemeente in de stad Efeze gaat het in hoofdstuk 5 vers 25 over ‘reiniging door het waterbad met het Woord’. We worden dus opgeroepen om onszelf onder te dompelen in het woord. Door regelmatig bezig te zijn met het bestuderen van de bijbel en zo beter te leren en snappen wie Jezus is, wordt je denken steeds vernieuwd. Maar dat is niet voldoende. De farizeeën zaten totaal vast in hun oude mindset ook al kenden ze de bijbel (zoals die in die tijd bestond) bij wijze van spreken uit hun hoofd. Ze konden alles wat in de wetten van Mozes stond en wat de profeten hadden gezegd citeren. Wat zij misten was het Leven erachter.
De olie staat voor het werk van de Heilige Geest waarvan de bijbel zegt dat die in ons woont. De Heilige Geest is aan de mensen gegeven nadat Jezus is opgevaren naar de hemel. Hij helpt en leert ons alles wat we maar nodig hebben. Door Hem kunnen we in rechtstreeks contact staan met God de Vader zelf. Zonder de Heilige Geest (dus zonder echt contact met God) is alles dor en religieus. Religie is de mens op zoek naar God. Dit resulteert in regels en wetten die je moet houden om goed genoeg te zijn voor God. Jezus bracht Leven in overvloed en gaat over God op zoek naar de mens waar hij relatie mee wil door de Heilige Geest.
Heb je geen bijbel en wil je deze teksten zelf lezen? Op de website www.herzienestatenvertaling.nl kun je de hele bijbel online lezen. Ik vind dit persoonlijk een van de beste vertalingen die er is.
Heb je vragen of een reactie die opbouwend is voor onze gezamenlijke zoektocht naar het Koninkrijk van God? Plaats deze gerust hieronder.
Geweldig! Ik kom dit gedeelte vaker tegen en kan de betekenis nooit helemaal plaatsen. Onderscheidend vermogen kennis om de Bijbel duidelijl uit te leggen is een geschenk van de Heilige Geest! Mooi om te zien dat je de tijd neemt om een website te maken voor allen die meer van Jezus willen! Gods zegen!
Prachtig uitgelegt ik was er deze morgen mee nezig maar begreep het niet zo best nu negrijp ik het wat il had eerst gelezen over hoeveel te meer zal de Vader de Geest geven an degene die er om bidden. Dank voor de uitleg.
Inderdaad een duidelijke uitleg, bedankt. Ik vraag me wel of je de parallel moet trekken naar onderdompeling in woord en geest. Dat is mij net iets te passend gemaakt voor de gangbare doctrines. Daar kunnen wij net zo vast in zitten dan de bijbel uitleggers in die tijd. Jezus opent nieuwe wegen. Heerlijk om te mogen zoeken naar zijn hart en het wezen van de schepping. En heerlijk ook om niet alle antwoorden te hebben maar ontdekken wat nieuw is. Zelfs voor een oude zak als ik…
Jij hebt het door. De rest trapt in de typisch gereformeerde uitleg. de wijn is nieuw, de zak is nieuw, het verbond is nieuw, het oude was niet onberispelijk en de verdwijning nabij. Niets VERnieuwd, maar NIEUW!
Geweldige bestudering van de zakken, wat ‘nieuw’ bij die zakken betekent! En inderdaad, de HSV vertaling is hier beter, het geeft meer de genade weer van Lucas 5:39; namelijk dat Jezus je begrijpt als je niet meteen de nieuwe wijn wilt accepteren, ookal heb je dan ongelijk. Mooie uitleg!